Coğrafi İşaretler

Coğrafi işaretler, bir ürünün adının coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge veya çok özel durumlarda ülkeden kaynaklanması, tüm veya esas nitelik veya özellikleri bu yöre, alan veya bölgeye özgü doğa ve beşeri unsurlardan kaynaklanması, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tümünün veya en az birinin bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılması hallerinde sağlanan koruma biçimidir. Isparta halısı, Erzincan tulumu, Trabzon tereyağı, Çorum leblebisi gibi
Bir ürünün yöre adıyla anıldığında coğrafi işaret korumasına konu olabilmesi için,

• Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge veya çok özel durumlarda ülkeden kaynaklanan bir ürün olması,
• Tüm veya esas nitelik veya özellikleri bu yöre, alan veya bölgeye özgü doğa ve beşeri unsurlardan kaynaklanan bir ürün olması
• Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin kısmen veya tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan bir ürün olması gerekmektedir.

Coğrafi işaret koruması diğer sınai mülkiyet haklarından farklı olarak tescil ettirene münhasır hak tanımaz. Bu ürünlerin üretilmesinde tescil sırasında belirtilen niteliklere uygun olmak ve tescil ettirenin denetimine açık olmak üzere coğrafi işarete konu isim kullanılabilir. Aksi takdirde bu ismin kullanımı suç olur.

Coğrafi işaret korumasında eğer ürün tümüyle adı ile anıldığı yörede üretilebiliyor ve başka bir yerde üretildiğinde aynı nitelikler kazandırılamıyorsa bu tür koruma “menşe adı” olarak tanımlanır. Antep fıstığı, Trabzon tereyağı, Çorum leblebisi bu türe örnektir.

Ürün, belirli ara maddeleri anılan yöreden getirtilmek koşulu ile adı ile anıldığı yörenin dışında aynı niteliklerde üretilebiliyorsa bu tür korumaya ise “mahreç işareti” adı verilir. Bu türe örnek olarak, Trabzon ekmeği, Urfa lahmacunu, Isparta halısı gösterilebilir.

CORAFİ İŞARET TESCİL BAŞURUSUNU KİMLER YAPABİLİR

Coğrafi işaret tescil başvurusu, söz konusu ürünün üreticisi olan gerçek veya tüzel kişiler, tüketici dernekleri, konu ve coğrafi yöre ile ilgili kamu kuruluşları, ticaret veya sanayi odaları tarafından yapılabilir.

Enstitü başvuruyu şekli açıdan inceler ve gerektiğinde başvuru ile ilgili teknik bilgilerin kanıtlanması için başvurunun bu konuda uzman bir veya birden fazla kamu kuruluşu veya üniversite veya tarafsız özel kuruluş tarafından incelenmesini talep eder. Bu durumda ilgili kurum veya kuruluşa ödenecek inceleme ücreti ve Enstitünün yapacağı hizmetler karşılığı alacağı ücret başvuru sahibi tarafından Enstitüye ödenir.

Şekli incelemenin tamamlanması sonrası başvuru, Enstitü tarafından Resmi Gazete ile yurt çapında dağıtımı olan en yüksek tirajlı günlük gazetelerden ikisinde ve bir yerel gazetede ilan yoluyla yayınlanır.

Başvurunun Resmi Gazetede ilan tarihinden itibaren altı ay içinde ilgili herkes tescil talebinin geçersizliğine ilişkin Enstitü nezdinde itirazda bulunabilir. Resmi Gazetede yayın tarihinden itibaren altı ay içerisinde hakkında herhangi bir itiraz yapılmamış ad veya işaret Resmi Gazete’de yayınlanma tarihi itibariyle kesinlik kazanır. Kesinlik kazanan başvuru coğrafi işaret siciline kayıt edilir.

İtiraz olduğu taktirde; itirazın incelenmesi sonunda biçim veya kapsam itibariyle değişikliğe uğramış talepler yeni değişikliğe uğramış şekliyle ve kapsamı açıkça belirtilerek yeniden yayınlanır ve tescil yayın tarihi itibariyle kesinlik kazanır. Bu durum coğrafi işaret siciline kayıt edilir.

Herhangi bir başvuru ile ilgili itiraz uygun görülerek tescil talebi tümden red edilirse bu durum da Resmi Gazete’de yayınlanır ve coğrafi işaret siciline kayıt edilir.

Tescil ettirilen bir coğrafi işarete konu olan ürünü üretmek ve üzerinde coğrafi işaretin adını kullanmak isteyenler tescil ettirenin denetimine açık olmak ve iznini almak zorundadırlar.

COĞRAFİ İŞARETLER TESCİLİ İÇİN GEREKLİ BELGELER

Başvuru sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri de içeren başvuru dilekçesi,
Tescili istenen menşe adı veya mahreç işareti ve ilgili ürünün adı,
Ürünün tanımı; ürünün ve gerekiyorsa hammaddenin fiziksel kimyasal, mikrobiyolojik ve benzeri ilgili özelliklerini açıklayıcı teknik bilgiler ve belgeler, 

Yöre, alan veya bölgenin coğrafi sınırlarını açıkça tanımlayan ve belirleyen bilgiler ve belgeler,
Ürünün üretim tekniğine ve varsa yerel özel üretim teknik ve şartlarına ilişkin bilgiler,
Denetleme biçimini ayrıntılı olarak açıklayan bilgiler,

Tescilli menşe adı veya mahreç işaretinin kullanım biçimi, markalama, işaretleme veya etiketleme şekillerini ayrıntılarıyla açıklayan bilgiler,

Başvuru ücretinin ödendiğine ilişkin belge