UZMAN MÜTALAASI İŞLEVİ
İlgili konuda varsa mevcut raporların da analizini/değerlendirilmesini/kıyasını da içeren, bilimsel bir raporlama olmasından dolayı hak aramada kullanılabilen, neticede hiçbir bilirkişi raporu mahkemeyi bağlamadığı için uzman görüşü mahkemeyi bağlamasa da bilimsel bir görüş olarak dosyada veya karşı tarafta uzlaşma veya görüşmelerde lehe kullanılabilecek olan analizlerdir. Mevzuatta tanımlanarak, hak arama sürecinde kurumsal olacak yer almış bir hukuki dayanaktır.
Taraflar ve vekilleri bu bilimsel analizlerden, her aşamada raporlamalar ve itirazlar ve görüşmeler ve dava hazırlama aşamasında faydalanabilir ve isteklerinin son halini buna göre şekillendirebilirler.
Uzman mütalaası bilimsel ( özel -teknik- hesaplama) konularda olacağı için, avukatların ve hâkimlerin meslek konuları olan, hukuki danışmanlık, yargı gücünün iflası gibi tamamen hukuki bilgiyi gerektiren konularda bir hizmet ve özel olarak avukatlık hizmeti olmadığı hak arama ve yargısal faaliyetlerde kişi ve kurumları temsili olmadığı için tarafların bu bilimsel görüşleri avukatlar eliyle veya şahsen ilgili mecralarda kullanması gereklidir.

Ayrıca, taraflar arasında karşılıklı sulh görüşmelerinde ve arabuluculuk görüşmelerinde savlarını destekler veya hakikati görerek ve bilerek bu tarz görüşmeleri yürütmekte fayda sağlayacaktır.
Uzman mütalaasının avantajları nelerdir?

• Mütalaayı düzenleyen uzman, genel bir uzmanlık alanından değil çözümü uzmanlık gerektiren konuda derinlemesine liyakat sahibi olanlar arasından seçilebilecektir.

• Konunun, adli makamlar tarafından denetlenebilir biçimde, gerektiğinde tablo, şekil, şema,

• Adli makamlar tarafından alınan bilirkişi raporunda gözden kaçmış,  hesap ve işlem hatası yapılmış, yanlış değerlendirilmiş önemli konuların ortaya konabilmesi,

• Avukatların hatalı bilirkişi raporlarını denetletme imkanı doğması

• Uzman mütalaasında olay yeri incelemesinden başlayarak adli delillerin toplanmasından taşınmasına ve analizine kadar tüm süreç değerlendirilerek var olan eksiklikler ortaya koyulacağından delilin ispat gücünün ortaya konabilmesi,

Uzman mütalaasının ücret karşılığında olması güvenilirliğini etkiler mi?

Bu husustaki kuşkular sistemin güvenilirliğini en olumsuz etkileyen faktördür. Tarafsızlığa aykırı hazırlanmış bir uzman mütalaasının mevcut bilirkişi raporu ile oluşturacağı çelişki hakim ve/veya taraf vekillerince yöneltilen sorular ile ortaya çıkabileceği gibi karşı tarafın sunacağı uzman görüşü ile de çürütülebilecektir.

Alınan ücretin tarafların varlık ve refah düzeyine göre değil, olguya harcanacak zaman, emek, uzman sayısı ve bilgi düzeyine göre belirlenmesi ve asla ifrat bir ücret talep edilmemesi sistemin sigortası durumundadır.

Uzman mütalaası ile bilirkişilik arasındaki fark nedir?

Bilirkişilik, çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde oy ve görüşünü sözlü veya yazılı olarak vermesi için başvurulan gerçek veya özel hukuk tüzel kişisini ifade etmektedir. Uzman mütalaası ise, tarafların dava konusu ile ilgili olarak, uzmanından bilimsel değerlendirme almasıdır.

Bilirkişiyi mahkemeler seçmektedir. Bilirkişileri görevlendirilmesinde yargı çevreleri içinde yer aldıkları bölge adliye mahkemeleri adli yargı adalet komisyonları tarafından her yıl düzenlenecek bilirkişi listelerinin gözetilmesi esası Hukuk Muhakemeleri Kanununun 268. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Uzman mütalaası ise, taraflar, cumhuriyet savcısı veya avukat tarafından konusunda deneyimli ve yetkin uzmanlardan alınmaktadır

Hakim/Cumhuriyet Savcısını gereksiz yere meşgul eder mi? Mütalaada yer alan hususları değerlendirmek, aslında gerçekte doğru olmayan çelişkileri gidermekle uğraşmak mıdır?

Uzman mütalaasının hakim ve/veya cumhuriyet savcısı tarafından irdelenmesi zaman kaybı olmayıp vicdani kanaat teessüs edebilecek ölçüde fikir sahibi olunması sonucunu doğurmaktadır.

Adli makamlar bilirkişi raporunu önemsemekte, uzman mütalaasını ciddiye almamaktadır. Bu doğru mudur?

Bu ön yargı özellikle avukatlar arasında yaygın olarak dillendirilmektedir. Mahkemenin görevlendirmiş olduğu bilirkişi raporu ile tarafların alacakları uzman mütalaası arasında hukuken hiçbir fark bulunmamaktadır. Bununla birlikte, maalesef yukarıda belirtilen birçok nedenden dolayı uzman mütalaasına gereken önem atfedilmemektedir. Oysa, her ikisi de mahkeme nazarında takdiri deliller arasında yer almakta olup, hâkimin uzman mütalaasına alınış yolu itibarı ile makul bir şüphe ile yaklaşması beklenir bir tutum olmakla birlikte, mütalaada yer alan tüm hususların dikkatle değerlendirilmesi, bu durumun zaman ve emek kaybı olarak görülmemesi gerekmektedir.